Steeds vaker willen mensen een goede vriend, een buur of een ver familielid fiscaal gunstig(er) geld nalaten. Er zijn immers steeds meer mensen die overlijden zonder partner en/of kinderen na te laten. Sinds 1 juli wordt in Vlaanderen aan die wens tegemoet gekomen in de vorm van de vriendenerfenis. Dit nieuwe vriendenlegaat zorgt ervoor dat het bedrag nagelaten aan de begunstigde minder zwaar belast zal zijn.

Afscheid van het duolegaat

Tot voorheen viel iedere erfgenaam die geen band in eerste lijn had met de erflater meteen onder het tarief van 25% erfbelasting. Voor hogere bedragen liep dit zelfs op tot 45% en 55%.

Om aan deze hoge tarieven ietwat te kunnen ontsnappen, werd in de praktijk vaak geopteerd voor het gebruik van een duolegaat. Hierbij liet de erflater een deel van de erfenis na aan een goed doel (zoals bv. het Rode Kruis), waarbij de vzw of stichting vervolgens de erfbelastingen – die anders in de schoenen van de erfgenamen zouden vallen – op zich namen. De vzw of stichting kon immers genieten van een verlaagd gunsttarief op de erfenis van 8,5%.  De invoering van het vriendenlegaat heeft ervoor gezorgd dat deze techniek van het duolegaat afgeschaft werd.

Voortaan genieten alle vzw’s en andere instellingen genoemd in de Vlaamse Codex Fiscaliteit een nultarief. Voor beroepsverenigingen en private stichtingen blijft het tarief van 8,5% erfbelasting bestaan.

Toepassing van het vriendenlegaat

Eerst en vooral is het verplicht dat de begunstigde van het vriendenlegaat een natuurlijk persoon is. Het is mogelijk om één of meerdere vrienden en/of verre familieleden aan te wijzen in de nalatenschap. Deze aanwijzing gebeurt in een testament. Het is vereist dat de begunstigde hierin op duidelijke wijze wordt aangeduid, dus een aparte clausule is aangewezen.

Het toepasselijke gunsttarief is hetzelfde als dat voor de nalatenschap in de rechte lijn of tussen partners, zijnde 3%, in plaats van het reguliere tarief van 25%. Het nominale bedrag dat tegen dit gunsttarief gelegateerd kan worden is begrensd op 15.000 euro. Op die manier kan in totaal dus maximaal 3.300 euro erfbelasting uitgespaard worden.

Indien er gelegateerd wordt aan één persoon, wordt de vermindering integraal aan die persoon toegekend. Wanneer de testator meerdere personen heeft aangeduid, dan wordt de vermindering verplicht proportioneel verdeeld.

Wie zich wenst te beroepen op deze vermindering, dient dit wel uitdrukkelijk te vragen in de aangifte van de nalatenschap.

De Vlaamse regering komt met deze regeling tegemoet aan de wens om personen met wie men een sterke affectieve band heeft geld na te laten.

Het voordeel is dat hierop niet langer onredelijk veel erfbelastingen betaald moeten worden. Voorheen werd die hoge erfbelasting steevast als onrechtvaardig bevonden omdat er van het gelegateerde bedrag nog slechts een fractie werkelijk aan de begunstigde toekwam.

Opgelet: het globale maximumbedrag van 15.000 euro dient steeds gerespecteerd te worden. Er kan m.a.w. dus een maximale besparing van erfbelastingen zijn ten belope van 3.300 euro, ongeacht het aantal begunstigden.